De vijfde ziekte (erythema infectiosum) · Gezondheid en wetenschap (2025)

Wat is het?

De vijfde ziekte is een besmettelijke kinderziekte die veroorzaakt wordt door een virus, namelijk het humaan parvovirus B19. Dit virus wordt overgedragen door druppeltjes in de lucht bij niezen en hoesten.

Hoe vaak komt het voor?

De ziekte duikt meestal op in het voorjaar, in kleine epidemieën, bijvoorbeeld in een school of kinderopvang, en treft vooral kinderen tussen 5 en 15 jaar. Volwassenen kunnen de ziekte ook krijgen, maar dat is eerder zeldzaam. De meesten zijn immers immuun voor de ziekte omdat ze die als kind al hebben doorgemaakt.

Hoe kun je het herkennen?

De ziekte kan zonder symptomen verlopen; je maakt ze dus door zonder het te weten. De incubatietijd bedraagt 6 tot 16 dagen, d.w.z. dat het virus al 6 tot 16 dagen in je lichaam aanwezig is voor je echt ziek wordt. Bij een deel van de mensen begint het vaak als een griepje met koorts, hoofdpijn, keelpijn en spierpijn. Daarna verschijnt er huiduitslag, doorgaans eerst op de wangen. De zone rond de neus en de mond blijft vrij, zodat de uitslag lijkt op de vleugels van een vlinder. Daarna breidt hij uit naar de ledematen. In het begin zijn het rode vlekken, later komen er bultjes bij. Jeuken doet de uitslag meestal niet. Hij houdt 3 tot 7 dagen aan, verdwijnt dan spontaan, maar kan nog meermaals terugkeren in de weken daarop, zoals bij warmte, koude, stress en inspanningen. In zeldzame gevallen kunnen ook gewrichtspijn en gewrichtsontsteking voorkomen.

Bij een infectie tijdens de zwangerschap gaat het virus in 30% van de gevallen via de placenta over op de baby. Dat heeft doorgaans geen gevolgen. In zeldzame gevallen kan het leiden tot leverontsteking (hepatitis) en onderdrukking van het beenmerg bij de foetus. In 10% van de gevallen veroorzaakt dit een miskraam. Voor aangeboren afwijkingen bij het kind zijn er geen aanwijzingen.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Het stellen van de diagnose gebeurt volledig op basis van de aard van de symptomen. Het is mogelijk maar niet zinvol om het virus in het bloed op te sporen. De ziekte is immers niet ernstig en geneest spontaan. Bij zwangere vrouwen gebeurt wel een bloedonderzoek om de diagnose te bevestigen.

Wat kun je zelf doen?

Meestal volstaan rust en paracetamol tegen de koorts en de spierpijn. Het virus verdwijnt vanzelf. Een kind met de vijfde ziekte hoef je niet af te zonderen. De ziekte is doorgaans enkel besmettelijk tijdens de incubatieperiode, wanneer er nog geen ziektetekenen zijn. Eens de uitslag verschijnt, kan het kind de ziekte al niet meer doorgeven. Dan mag het dus naar school. Ben je zwanger en krijg je toch de infectie, ga dan best even langs bij je arts.

Wat kan je arts doen?

Je arts zal je geruststellen en de spontane genezing afwachten. Er zijn geen geneesmiddelen tegen het virus. Enkel de symptomen worden behandeld om de klachten te verminderen. Ben je zwanger, dan zal de arts je doorverwijzen naar de gynaecoloog.

Meer weten?

• https://www.thuisarts.nl/vijfde-ziekte/mijn-kind-heeft-vijfde-ziekte
• https://www.kindengezin.be/gezondheid-en-vaccineren/ziek/vijfde-ziekte/

Bronnen

www.ebpnet.be

Gerelateerde richtlijnen

• Koorts bij kinderen
• Ziek kind
• De zesde ziekte (exanthema subitum)
• Eruptieve huiduitslag
• Huidaandoeningen bij kinderen